سرخجه

"سرخجه"
(Rubella)
معرفی بیماری :

سرخجه یا روبلا را سرخک سه روزه و یا سرخک آلمانی نیز می نامند.(به این علت این بیماری را سه روزه می نامند که تب بیماری پس از گذشت سه روز قطع میشود).این بیماری در اغلب موارد در انتهای زمستان و یا ابتدای بهار به میزان چشمگیری قابل مشاهده است. نکته ی جالب در مورد کودکان مبتلا این است که در اکثر موارد ابتلا به سرخجه در آنها پس از ابتلا به سرخک صورت میگیرد.
بیماری سرخجه نیز یکی از بیماریهای مسری انسانی است که بیشتر کودکان را درگیر میکند. اگرچه این بیماری به شدت سرخک واگیردار نیست، با این حال یکی از بیماری های بسیار واگیردار محسوب میشود . این بیماری عفونی دستگاه تنفسی فوقانی انسان را مورد هجوم قرار میدهد، پس در صورت مشاهده ی علائم بیماری باید مراقب سرایت آن به دیگر افراد بخصوص زنان باردار بود.
اگرچه این بیماری یکی از بیماریهای خفیف به حساب می آید، با این حال در موارد خاص میتواند بسیار خطرناک بوده و عواقب جبران ناپذیری را بوجود آورد. در مورد این بیماری باید اشاره کرد که یک بار ابتلا به بیماری سرخجه مقاومت دائم را در برابر این بیماری ایجاد میکند و فرد مبتلا پس از آن دیگر به این بیماری دچار نمی شود.
باید اشاره کرد که در برخی افراد بیماری سرخجه فاقد علائم بارز پوستی است، با این حال این افراد نیز عامل انتقال بیماری سرخجه محسوب می شوند. در موارد دیگری مشاهده شده است که نوزادانی با سرخجه مادرزادی متولد شده اند که عامل بیماری در ترشحات دهان و بینی و حلق و همچنین در ادرار و مدفوعشان موجود بوده، پس مادران و اطرافیان نوزاد نیز باید احتیاط های لازم جهت جلوگیری از ابتلا به بیماری را به جا آورند.

عامل ایجاد کننده بیماری سرخجه :
بیماری سرخجه را یک ویروس RNA دار از گروه توگا ویروس ها ایجاد میکند. این ویروس نسبت به حلالهای چربی و محیط های بسیار اسیدی و بسیار قلیایی و همچنین اشعه ی ماورای بنفش حساس است و در این محیط ها غیرفعال میگردد. همچنین نور مستقیم آفتاب و حرارت در از بین رفتن این ویروس نقش بسزایی دارد .محل اصلی استقرار این ویروسها و راه سرایتشان از فردی به فرد دیگر در اکثر قریب به اتفاق بیماران ترشحات حلق و بینی مبتلایان است.
مبتلایان به سرخجه :
مبتلایان به این بیماری در هر سن و قشر جامعه ممکن است باشند، با این حال در اکثر موارد این بیماری در کودکانی که واکسینه نشده اند در سنین 5 تا 15 سال دیده میشود. اما بطور کل میتوان گفت که سرخجه یک بیماری مسری همه گیر در افرادی است که واکسینه نشده اند و سن خاصی را برای ابتلا به آن نمیتوان نام برد.
مراحل پیشرفت بیماری سرخجه :
مرحله اول (دوران کمون یا پنهانی) : در این دوران ویروس وارد دستگاه تنفسی فرد شده و شروع به تکثیر میکند ، دوران کمون هیچ نشانه ای از بیماری را بروز نمیدهد. این دوره بطور معمول در حدود دو تا سه هفته (14 تا 21 روز) بطول می انجامد. در این دوره نیز بیماری قابل سرایت است.
مرحله دوم (دوره مقدماتی بیماری) : در این دوران علائم اولیه بیماری شروع به بروز میکند. علائم این دوره عبارتند از :
بی اشتهایی و ضعف ، سردرد ، پر خونی ناحیه ملتحمه چشم (البته این قرمزی چشم از سرخک کمتر است) ، تب خفیف و علائم تنفسی ، درد و تورم مفاصل .
 این بیماری در مقایسه با سرخک از میزان آبریزش بینی کمتری در ابتدای ابتلا به بیماری برخوردار است، همچنین سرفه در بیماران مبتلا به سرخجه برخلاف سرخک دیده نمیشود و تنها مخاط دهان و لوزه هایشان متورم و قرمز است .
 و اما از بزرگترین علائم و نشانه های بیماری سرخجه که تا حدودی آنرا از بیماری های دیگر متمایز میکند تورم موجود در غدد لنفاوی بیمار بالاخص غدد لنفاوی موجود در پشت گوش و اطراف گردن اوست. با این حال در مواردی تورم غدد لنفاوی کشاله ران و آرنج نیز به چشم می خورد. در مواردی نیز این تورمها باعث سفتی گردن بیمار نیز میشود.
 لازم به ذکر است که در کودکان این علائم عمومی از شدت کمتری نسبت به بزرگسالان بروز پیدا میکند. با این حال گفته میشود که در کودکان بثورات جلدی با شدت بیشتری از بزرگسالان دیده میشود.
مرحله سوم(دوران راش یا گلگونه ها) : یک تا پنج روز پس از بروز علائم مقدماتی این بیماری (در اغلب موارد گفته میشود 24 ساعت پس از تورم غدد لنفاوی) علائم پوستی سرخجه بروز پیدا می کنند. این راشهای پوستی ریز بوده کمی برجسته اند و در مدت زمان 24 ساعت تمام بدن بیمار را درگیر میکنند. ظهور این راشها از پیشانی و سر بیمار آغاز میشود و رفته رفته به بخشهای تحتانی بدن میرسد.
بندرت دیده شده است که این علائم پوستی شکل دانه هایی با خونریزی بخود گرفته است و در نهایت مرگ بیمار را سبب شده است.
مرحله چهارم (مرحله بهبودی کامل) : همه علائم سرخجه ظرف مدت یک تا دو روز از بین رفته و بهبودی کامل در بیمار ایجاد میشود به همین علت است که این بیماری را سرخک سه روزه نامیده اند .
نکته: در سرخجه مانند سرخک مرحله پوست ریزی واضحی وجود ندارد.
نکته: گاهی نیز ممکن است پس از بهبودی کامل بیمار (بخصوص در نوجوانان) کمی از تورم غدد لنفاوی باقی بماند و طی مدت زمان کوتاهی ناپدید شود.

انتقال بیماری :
دوره ی انتقال بیماری سرخجه را میتوان از 7 روز قبل از بروز علائم بیماری تا 5 روز بعد از بروز علائم و دانه های پوستی دانست. علاوه بر این کودکانی که با سرخجه مادرزادی متولد میشوند تا ماه ها پس از تولد ممکن است این ویروس را دفع کنند.

عواقب ابتلا به سرخجه :
متأسفانه بیماری سرخجه با این که در اغلب موارد در کودکان تلفات جانی ندارد، با این حال اگر مادران حامله در سه ماه اول حمل مبتلا به سرخجه گردند احتمال دارد که فرزندانی با ناهنجاریهای مختلف مانند کری ، لالی ، کوری و عوارض قلبی و غیره ببار آورند. در نتیجه جنین‌هایی که در مراحل اول تشکیل به این ویروس مبتلا می‌شوند بیشتر از همه در معرض خطر مرگ داخل رحمی، سقط جنین خودبخود و ناهنجاریهای اندامهای مهم بدن هستند. همانطور که گفته شد این ناهنجاریها ممکن است شامل یک یا چند نوع از جمله: ناشنوایی، آب مروارید، کوچکی چشم، آب سیاه جنینی، کوچکی جمجمه، عقب‌ماندگی ذهنی، ارتباط بین سرخرگ ششی و آئورت، نقص دیواره بین بطنی و یا دهلیز در قلب، ضایعات پوستی، بزرگی هم‌زمان کبد و طحال، یرقان، نقایص استخوانی باشد.

تشخیص بیماری :
تشخیص بالینی سرخجه در اکثر موارد درست انجام نمی‌شود. در موارد حاد، این بیماری را میتوان تنها با کمک آزمایشگاه تشخیص داد. تشخیص بیماری براساس افزایش آنتی‌بادی اختصاصی ضدویروس سرخجه در دوبار آزمایش تایید می‌شود صورت میگیرد.
در فاصله ۱ تا ۲ هفته پس از ظهور ضایعات پوستی می‌توان ویروس را از ترشحات گلوی بیمار جدا کرد. خون، ادرار و مدفوع بیمار می‌تواند حاوی ویروس باشد. اما جداکردن ویروس بسیار وقت‌گیر بوده و به ۱۰ تا ۱۴ روز وقت احتیاج دارد .
برای تشخیص سرخجه مادرزادی در نوزاد تازه متولد شده می‌توان خون بیمار را مورد آزمایش قرار داد در صورت وجود آنتی‌بادی اختصاصی ضدویروس سرخجه در یک نمونه خون می‌توان بیماری را تشخیص داد.
پیشگیری :
بهترین راه پیشگیری از بیماری سرخجه و همچنین مطمئن ترین راه همان تزریق واکسن در سن و زمان مناسب به افراد است. واکسن سرخجه نیز همان ویروس تضعیف شده سرخجه است که پس از تزریق بدن با آن مبارزه میکند و پادتن لازم را تولید کرده و همیشه بخاطر میسپارد. از این رو به این نوع ایمنی ،ایمنی فعال گفته میشود. در واقع این واکسن در جهان از سال 1969 موجود است. با این حال در مواردی به ندرت دیده شده است که فرد پس از واکسینه شدن به موقع به سرخجه مبتلا شده است (حدود 2% افراد واکسینه شده)
نکته : در اکثر مواقع واکسن سرخجه تحت عنوان MMR (اوریون، سرخک، سرخجه) بصورت سه گانه و یا MMRV (اوریون، سرخک، سرخجه، آبله مرغان) باهم تزریق میشود .
نکته : واکسن سرخجه هرگز نباید در زنان باردار و یا زنانی که احتمال دارد تا دو ماه بعد از واکسیناسیون آبستن گردند تزریق شود .
نکته : شیرخوارانی که مادرانشان واکسینه شده اند و یا در گذشته به این بیماری مبتلا شده اند تا 6 ماهگی نسبت به این بیماری مصون هستند، زیرا این ماده ضد ویروس را از طریق جفت در رحم مادر دریافت کرده اند که این ایمنی اکتسابی از 6 تا 9 ماهگی در بدنشان دوام دارد. نکته مهم در این باره این است که باید توجه داشت که واکسینه کردن کودکان در این دوره فایده ای ندارد زیرا بدن نوزاد برای از بین بردن ویروس تضعیف شده در واکسن پادتن تولید نمیکند که ایمنی فعال ایجاد شود.
نکته : برای مشاهده ی کمتر نوزادان متولد شده با نقص عضو و یا مشکلات ذهنی حداقل کودکان دختر خود را در مقابل این ویروس واکسینه و مقاوم کنید.
همچنین نکات زیر از راههای پیشگیری بحساب می آیند :
با رسيدن کودک به پانزده سالگي ، براي تزريق واکسن سرخجه او را نزد متخصص کودکان ببريد .
به منظور احتیاط از تماس کودک خود با کودک يا فرد بالغي که دانه هاي قرمز رنگ پوستي دارد ، جلوگيري کنيد
در صورت مشاهده دانه هاي قرمز رنگ روي پوست کودک ، از رفتن او به مدرسه جلوگيري کنيد . پزشک ابتدا او را معاينه کند تا بتواند واگيردار بودن بيماري را تشخيص دهد و اگر بيماري واگيردار بود ، در مورد طول مدت واگيري از پزشک سئوال کنيد و در اين دوره ، از تماس او با ساير افراد جلوگيري کنید.
در صورت مبتلا شدن کودک به سرخجه ، تا پنج روز پس از پيدايش دانه هاي قرمز رنگ ، از تماس او با خانم هاي باردار جلوگيري کرده و اگر به طور اتفاقي تماسي روي داد حتماً با متخصص زنان مشورت کنيد.
اگر کودک گرفتار سرخجه است ،‌ تنها با کودکاني مي تواند ارتباط داشته باشد که عليه آن واکسينه شده و يا پيش از اين دچار بيماري شده باشند .

نکته : همچنین دقت شود افرادی که نباید به آنها واکسن تزریق شود را در زیر نام برده ایم :
1. بیماران ایدزی به علت ضعف سیستم دفاعی بدنشان.
2. بیماران دارای بیماری های حاد، صبر کنند تا بیماریشان بهبود یابد، بعد اقدام به تزریق واکسن نمایند.
3. افرادی که دارای آلرژی شدید نسبت به واکسن و یا ترکیبات آن (ژلاتین و نئومایسین) هستند.
4. زنان باردار
5. نقص شدید ایمنی: بیماران مبتلا به سرطان و یا بیماران دریافت کننده دوزهای کورتیکواستروئید، از تزریق واکسن دوری کنند. افرادی که بیماری سرطان خون در سه ماه گذشته داشته‌اند و بهبود یافته‌اند، می‌توانند واکسن MMR را دریافت کنند.
6. و ...

درمان :

به علت ویروسی بودن این بیماری در آن از آنتی بیوتیک ها استفاده نمیشود. لذا باید اجازه داد که بیماری دوران خود را طی کند. در این حین برای جلوگیری از عواقب سهمگین بیماری با استفاده از برخی دارو ها میتوان عوارض بیماری را کاهش داد.
در نتیجه در صورت بروز تب در بیمار میتوان با استامینوفن میزان تب را کاهش داد و یا برای کاهش علائم دیگر بیماری از دارو های تسهیل کننده ی عوارض سرخجه استفاده کرد.
بیماریهای مشابه :
بیماریهای مشابهی که تشخیص این بیماری را دشوار میکنند شامل: سرخک، مخملک، بیماری کاوازاکی، تب Rocky Mountain spotted ،سندرم شوک سمی،تب دانگ، بثورات داروها ، عفونت enter viral، بیماری پنجم هستند.