خون چیست/بخش دوم

بدن چگونه خون را می‌سازد؟

خون از اجزایی تشکیل شده که وجود همه آن‌ها برای تشکیل خون سالم لازم است. بدن این اجزا را طبق دستورالعمل خاصی با هم مخلوط می‌کند، شبیه درست کردن غذا که مادرت مواد تشکیل‌دهنده غذا را طبق دستورالعمل با هم مخلوط می‌‌کند. اجزای تشکیل‌دهنده خون عبارتند از:
• سلول‌های قرمز خون که اکسیژن را به تمام نقاط بدن می رسانند.
• سلول‌های سفید خون که با عفونت‌‌ها و میکروب‌ها مبارزه می‌کنند.
• پلاکت‌ها كه سلول‌هایی هستند که موقع خونریزی در یک جایی از بدن به صورت گروهی به آن‌جا رفته و در بند آوردن خون به بدن کمک می‌کنند.
• پلاسما یک مایع زردرنگ است که وظیفه حمل مواد مقوی غذاها، هورمون‌ها و پروتئین‌ها را در داخل بدن بر عهده دارد.

آیا بدن هم مثل مادر که برای خرید مواد تشکیل‌دهنده غذاها به فروشگاه می‌رود، مواد تشکیل‌دهنده خون را از جای خاصی تهیه می‌کند؟ جواب منفی است!
بدن خودش آن‌ها را می سازد. مغز استخوان – که یک ماده نرم در داخل استخوان است- وظیفه‌اش ساختن سلول‌های قرمز و سفید خون و پلاکت‌ها است. پلاسما بیشترش از آب تشکیل شده و آب لازم برای ساختن آن از غذا و آبی که می‌خوری و می‌نوشی، توسط روده‌ها جذب می‌شود. کار تأمین پروتئین‌های مهم هم برعهده کبد است.
این مواد تشکیل‌دهنده را با هم مخلوط کن تا به خون برسی، یکی از ضروری‌ترین بخش‌های سیستم گردش خون.
در ضمن با تشکر از قلب که خون را پمپاژ می‌کند (آن را با فشار به جاهای مختلف بدن می‌رساند) و رگ‌ها که خون داخل آن‌ها جریان می‌یابد. این‌گونه است که خون می‌تواند به همه‌جای بدن تو سفر کند، از سر تا نوک انگشتان پا!

حالا بیا هرکدام از اجزای تشکیل‌دهنده خون را بهتر بشناسیم.

سلول‌های قرمز خون

اگر می‌خواهی بدانی سلول‌های قرمز خون (که به آن‌ها گلبول‌های قرمز هم گفته می‌شود) چه‌ شکلی هستند، سعی کن یک توپ بسکتبال که بادش خالی شده را در ذهنت مجسم کنی. یک شکل گِرد اما تخت! این سلول‌ها بیشترین بخش خون را تشکیل می‌دهند و حامل یک ماده شیمیایی خیلی مهم به اسم هموگلوبین (بگو: هِ+مُ+گُ+لُ+بین) هستند. این ماده شیمیایی به رنگ قرمز است و دلیل قرمز بودن خون هم در واقع همین هموگلوبین‌ها هستند.
خون و تنفس دستشان در دست همدیگر است، یعنی خیلی به هم ربط دارند. می‌پرسی چگونه؟ خوب، یکی از کارهای مهم خون رساندن اکسیژن به قسمت‌های مختلف بدن است و این اکسیژن از کجا می‌آید؟ از راه تنفس. بدون اکسیژن بدن انسان نمی‌تواند بیشتر از چند دقیقه زنده بماند، زیرا تمام بخش‌های بدن برای انجام وظایفشان به اکسیژن نیاز دارند.

سلول‌های سفید خون

سلول‌های سفید خون (که به آن‌ها گلبول‌های سفید هم گفته می‌شود) از سلول‌های قرمز بزرگ‌تر هستند. وقتی که بدن تو در سلامت کامل است، معمولاً گلبول‌‌های سفید زیادی در خون تمام قسمت‌های بدن جاری نیست. اما وقتی که بیمار می‌شوی، بدنت تعداد بیشتری از آن‌ها را می‌سازد تا از بدنت محافظت کنند.
چند نوع از سلول‌های سفید خون هستند که هرکدام وظیفه متفاوتی را برای سالم نگه داشتن بدن تو برعهده دارند:
گرانولوسیت‌ها

تا حالا به زخم‌ها و برید‌گی‌هایی که در جایی از بدنت به وجود می‌آیند از نزدیک دقت کرده‌ای؟ آیا متوجه شدی که اطراف آن زخم کمی قرمز و متورم می‌شود؟ دلیل این اتفاق آن است که گرانولوسیت‌ها (بگو: گِ+را+نُ+لُ+سیت) دارند کارشان را انجام می‌دهند. گرانولوسیت‌ها کارهای زیادی برای پاک کردن بدن از میکروب‌ها و کمک به بهبود زخم‌ها انجام می‌دهند. اگر آن‌ها تشخیص دهند که یک موجود خارجی مهاجم وارد بدن شده است، آن را احاطه کرده و از بین می‌برند. این روش گرانولوسیت‌ها برای جلوگیری از ایجاد عفونت در بدن است.