عقبماندگی ذهنی به چهار گروه خفیف (ضریب هوشی 70-50)، متوسط (ضریب هوشی 49-35)، شدید (ضریب هوشی 34-20) و بسیار شدید (ضریب هوشی كمتر از 20) تقسیمبندی میگردد. عقبماندگی خفیف شایعترین نوع است. |
|
ـ علایم شایع: |
عقبماندگی ذهنی خفیف در بسیاری از موارد تا هنگامی ورود كودك به مدرسه تشخیص داده نمیشوند. فعالیتهای ذهنی نظیر ریاضیات و حساب كُندتر از معمول انجام میشود، توانایی خواندن مختل بوده و هیجانات كودك ممكن است بچهگانهتر از سن واقعیاش باشد. كودك ممكن است فعالتر از حد معمول بوده و یا حركات غیرارادی مكرر داشته باشد. بیمار ممكن است دچار تأخیر تكاملی بهصورت مشكلات تكلم و زبان، تأخیر در مهارتهای حركتی، نقایص حسی (كُندی در پاسخ دادن به مردم، صداها، اسباببازیها یا غیره)، یا اختلالات عصبی باشد. تشنج، بیاختیاری مدفوع و ادرار و مشكلات شنوایی نیز ممكن است وجود داشته باشد. عقبماندگی شدید و بسیار شدید اغلب در بدو تولد تشخیص داده میشوند. |
|
ـ علل بیماری: |
۱. اختلالات ژنتیكی ـ مادرزادی متابولیسم یا اختلالات كروموزومی. نشانگان داون شایعترین اختلالات كروموزومی عامل عقبماندگی ذهنی است. |
|
۲. عفونتهای مادرزادی داخل رحمی، اختلال خونرسانی جفت به جنین، عوارض بارداری (عفونتها، پرهاكلامپسی، اكلامپسی، مصرف الكل یا داروها توسط مادر یا سوءتغذیه مادر) |
|
۳. قبل از تولد ـ زودرس یا دیررس بودن نوزاد، آسیبهای حین تولد و اختلالات متابولیك |
|
۴. پس از تولد ـ اختلالات متابولیك یا غددی، عفونتها، صدمات، عوامل سمی یا سایر علل آسیب مغزی، سوءرفتار با كودك |
|
ـ عوامل افزایشدهنده خطر: |
۱. سابقه خانوادگی عقبماندگی ذهنی |
۲. مراقبتهای پیش از زایمانی ضعیف در مورد مادر |
۳. وضعیت اجتماعیـ اقتصادی نامطلوب خانواده |
|
ـ پیشگیری: |
۱. در بعضی موارد، علت شناسایی نشده و پیشگیری خاصی وجود ندارد. |
|
۲. مشاوره ژنتیك و تشخیص ژنتیكی قبل از زایمان ممكن است در بعضی موارد كمككننده باشد. |
|
۳. مراقبتهای پیش از زایمانی مناسب و خودداری مادر از سوءمصرف الكل یا داروها نیز كمككننده است. |
|
۴. درمانها و فنآوریهای جدیدی در دست بررسی است كه ممكن است میزان بروز عقبماندگی ذهنی را كاهش دهد. |
|
ـ عواقب موردانتظار: |
۱. افراد دچار عقبماندگی شدید یا بسیار شدید معمولاً نیازمند مراقبت دایمی هستند. |
|
۲. افراد دچار عقبماندگی خفیف، قابلیت فراگیری برای اداره یك زندگی مفید و بدون وابستگی به دیگران را دارا هستند. |
|
۳. افراد دچار عقبماندگی متوسط آموزشپذیر هستند، ولی اغلب نیازمند مراقبتهای حفاظتی (نظیر خانه گروهی) میباشند. |
|
ـ عوارض احتمالی: |
۱. مشكلات روانی و رفتاری در كودكان |
۲. سوءاستفاده از فرد دچار عقبماندگی از جمله سوءاستفاده جنسی |
۳. تحمیل استرس به خانواده برای تطبیق دادن خود با فرد دچار عقبماندگی ذهنی |
|
ـ درمان: |
۱. اقدامات تشخیصی شامل مشاهده نشانههای عقبماندگی در فرد توسط اعضای خانواده است. |
|
۲. معاینه فیزیكی و آزمونهای هوش توسط یك پزشك در مرحله بعد |
|
۳. بیشتر خانوادهها چنین كودكانی را در منزل نگهداری میكنند. |
|
۴. تمرینهای ویژه، آموزش و اصلاح رفتار باعث افزایش مهارتهای كودك خواهد شد. عقبماندگی قابل برگشت نیست، ولی باید سعی شود تا قابلیتهای كودك به حداكثر برسد. |
|
۵. حمایتهای خانواده از كودك در این زمینه حیاتی است؛ درمان در جهت آموزش به خانواده در مورد چگونگی پذیرفتن و تطبیق دادن خود با خواستههای كودك و فعالیتهای زمانبر لازم برای مراقبت چنین كودكانی سودمند خواهد بود. |
|
ـ داروها: |
پزشك ممكن است داروهایی برای درمان مشكلات طبی همراه تجویز نمایید مثلاً داروهای ضدتشنج برای موارد تشنج. در مجموع مراقبت افراد عقبمانده بیشتر آموزشی است نه طبی. |
|
ـ فعالیت: |
فعالیت تا حدی كه وضعیت فیزیكی كودك اجازه میدهد. |
|
ـ رژیم غذائی: |
رژیم خاصی نیاز نیست. |
|
ـ در این شرایط به پزشك خود مراجعه نمائید: |
نگرانی در مورد روند تكاملی كودك خود، بروز هرگونه علایم جدید یا غیرمعمول در كودك پس از تشخیص عقبماندگی ذهنی یا ناتوانی شما در تطبیق دادن خود با وضعیت كودك. |